Nog niet de helft van de mensen met een niet-westerse migratieachtergrond gaat stemmen, en de Kamer kent geen enkel zwart parlementslid. Dat moet anders, vinden vier vrouwelijke politici van verschillende partijen: ‘Juist het parlement moet diverser: dáár worden wetten gemaakt.’
Er was maar weinig voor nodig om het vuurtje bij ze aan te wakkeren, zeggen Joan Nunnely (D66), Milka Yemane (GroenLinks), Isaura Carrilho (DENK) en Fatihya Abdi (PvdA), die samen de Dutch Squad vormen. De missie van hun politieke initiatief is helder: de kloof dichten tussen het witte politieke bastion en de gemeenschappen waar ze zelf vandaan komen. Dat vertaalt zich in drie speerpunten: ‘hun’ thema’s naar de Tweede Kamer halen, méér mensen van kleur de politiek in (niets te vroeg – op dit moment is er bijvoorbeeld geen enkel Afro-Nederlands parlementslid) en vooral ook veel meer mensen uit hun achterban overhalen te gaan stemmen. Abdi (PvdA): “Ons belang overstijgt het partijbelang: meer mensen uit zwarte gemeenschappen naar de stembus.”
Uit onderzoek van de EtnoBarometer blijkt namelijk dat van de stemgerechtigden met een niet-westerse migratieachtergrond nog niet de helft de gang naar de stembus maakt, terwijl het algemene opkomstpercentage 81 is. Abdi (PvdA): “Veel politici maken zich niet druk om wijken waar de opkomst laag is, alsof dat niet kan veranderen. Wij denken dat daar iets mis gaat, dat er een kloof is die gedicht moet worden.” Om die kloof te dichten moeten er ook meer mensen uit die gemeenschappen zijn die zichzelf verkiesbaar stellen, zeggen de vrouwen – bijvoorbeeld voor de gemeenteraadsverkiezingen in 2022.
Het aantal stemmers onder mensen met een migratie-achtergrond wil de Dutch Squad opschroeven naar minstens 55 procent (‘liever nog 60’). Yemane (GroenLinks): “Er is een verband tussen de opkomst onder deze groepen en de huidige manier van politiek bedrijven. Voor veel mensen is discriminatie op de arbeidsmarkt, woningmarkt of in het onderwijs een groot probleem. Helaas wordt hier in de politiek zelden serieus over gesproken. Wat wij willen is mensen ervan overtuigen dat niet stemmen in feite een stem tégen jezelf is. Daarom is onze boodschap: verdiep je erin, kijk welke partij het beste bij je past en ga in ieder geval stemmen.”
Van links naar rechts: Milka Yemane, Joan Nunnely, Fatihya Abdi en Isaura Carrilho.
ZIJ VORMEN DE ‘DUTCH SQUAD’
Milka Yemane (35) werd geboren in Eritrea, groeide op in Assen en woont in Amsterdam. Ze is politicoloog en directrice van Stichting Lemat en staat nummer 34 op de lijst van GroenLinks.
Joan Nunnely (51) werd geboren in Suriname, groeide op in Rotterdam, is moeder van twee zoons en zelfstandig ondernemer. Ze is nummer 33 op de lijst van D66.
Fatihya Abdi (29) werd geboren in Wageningen, groeide op in Soest en woont in Amsterdam. Ze werkt als senior beleidsmedewerker op het ministerie van Economische Zaken en staat nummer 30 op de lijst van de PvdA.
Isaura Carrilho (26) werd geboren op Curaçao, woont in Amsterdam en werkt als specialist internationale betrekkingen als beleidsmedewerker in de Tweede Kamer. Ze is nummer 6 op de lijst van DENK.
De Dutch Squad laat zich inspireren door ‘The Squad’ in de Verenigde Staten, een – oorspronkelijk – viertal vrouwen (inmiddels vijf vrouwen en één man) binnen de Democratisch Partij dat een nieuwe, diversere politieke generatie belichaamt en progressieve politiek naar het Huis van Afgevaardigden brengt. De Puerto-Ricaans-Amerikaanse Alexandria Ocasio-Cortez is het bekendste gezicht, naast de Somalisch-Amerikaanse Ilhan Omar, de Palestijns-Amerikaanse Rashida Tlaib, de Afro-Amerikaanse Ayanna Pressley, en sinds januari dit jaar ook de Afro-Amerikaanse Cori Bush en Jamaal Bowman. De naam was zodoende snel gevonden. De energie die de Amerikaanse Squad oproept, de urgentie dat het politieke systeem anders moet, dat willen de vier ook in Nederland aanwakkeren.
Niet alle Dutch Squad-leden zijn zelf overigens nieuw in de politiek. Nunnely zit al jaren bij D66, Abdi meldde zich op haar achttiende als PvdA-lid. Bij Carrilho (DENK) ontbrandde het vuur vorig jaar: “Tijdens een BLM-protest vroeg ik me ineens af wat ik met mijn academische kennis en achtergrond zou gaan doen om me in te zetten, om de vertaalslag naar de politiek te maken.”
Die hoogopgeleide achtergrond, die geldt voor alle vier de vrouwen van de Dutch Squad. Was dat niet juist ook een probleem, dat er in de Tweede Kamer nauwelijks plaats lijkt voor mensen die niet academisch geschoold zijn? Past dat in hun streven naar diversiteit? Nunnely (D66): “Ik haalde mijn hbo-diploma in de avonduren, naast mijn werk en het moederschap.” Yemane vult aan: “Onze weg naar een theoretische opleiding is doorgaans moeilijker dan die van een witte Nederlander. Onze strijd gaat dan ook niet alleen over kleur maar ook over klasse.” Dat herkent Abdi (PvdA), die zegt gevormd te zijn door haar jeugd als dochter van een bijstandsmoeder. “Die doorleefde ervaring, die expertise en strijdlust neem ik mee de politiek in.”
ZICHTBAARHEID
Ze hebben alle vier een helder idee van wat hun te doen staat: het groeiende besef van ongelijkheid in Nederland vertalen naar de Tweede Kamer. Er moeten oplossingen komen voor problemen die door de huidige Haagse politici hooguit worden geconstateerd: etnisch profileren, zoals bij de politie en de Belastingdienst, discriminatie op de woning- en arbeidsmarkt, ongelijkheid in het onderwijs; racisme en politiegeweld. Ook hier geldt, zegt Nunnely (D66), dat betere representatie een van de oplossingen is: “Het is tijd dat mensen die daadwerkelijk met deze problemen te maken hebben, zichzelf terugzien in de Tweede Kamer. Die herkenning moet er zijn. Daarom willen we onszelf als groep zwarte vrouwen zichtbaar maken en mensen uit onze gemeenschappen naar de politiek halen.”
De samenwerking beschermt ze ook tegen het racisme en seksisme waar ze als uitgesproken zwarte vrouwen mee te maken krijgen. Yemane (GL): “Het is niet makkelijk overeind te blijven als politicus met een biculturele achtergrond. Maar sámen kunnen we het wel.” Nunnely (D66) vertelt dat de vrouwen graag zien dat de beweging zich verder uitbreidt. “We willen dat andere politici zich bij ons aansluiten, en daar hoef je niet per se een zwarte vrouw voor te zijn.”
Vanwege de coronacrisis zijn ze aangewezen op online bijeenkomsten en aandacht in de media. Zo zijn ze te vinden op onder andere Clubhouse, Instagram en Zoom, waar ze onder de naam ‘Squad Time’ met hun achterban in gesprek gaan over verschillende thema’s. Ná de verkiezingen, of ze nu wel of niet (met voorkeursstemmen) in de Kamer komen, gaan ze door. Zodra de pandemie de kop is ingedrukt, wil de Dutch Squad met fysieke bijeenkomsten ‘volle kracht vooruit’ richting de gemeenteraadsverkiezingen in 2022. Wat ze precies gaan organiseren, daarover brainstormen ze nog. Een greep uit de plannen: trainingen geven aan mensen die overwegen de politiek in te gaan maar zich afvragen of het iets voor hen is, en mensen met politieke ambitie begeleiden in de mogelijke routes.
MEER POLITIEKE BETROKKENHEID
Wat veranderingen in de samenleving, aangewakkerd en versterkt door de grote BLM-demonstraties afgelopen jaar, alvast teweegbrachten is dat verschillende partijen deze verkiezingen (meer) mensen van kleur op hun kieslijsten hebben staan. Daarom vinden de vier vrouwen hun partij-overstijgende initiatief ook zo logisch: welke politieke idealen je ook aanhangt, op elke lijst moet wel iemand staan in wie je je kunt herkennen. Yemane (GL): “Diversiteit is overal belangrijk, maar nog meer in het parlement: dáár worden wetten gemaakt en die gaan over iedereen. Dat is volksvertegenwoordiging.”
En de timing voelt ook om een andere reden goed, zeggen de vrouwen: de coronacrisis heeft de politieke betrokkenheid onder veel groepen in de samenleving vergroot. De manier waarop de pandemie wordt bestreden zorgt er namelijk voor dat bestaande ongelijkheid verder wordt verdiept en sterker wordt gevoeld. En hoewel de coronamaatregelen de Squad aan de ene kant belemmeren omdat ze de achterban nauwelijks fysiek kan ontmoeten, past online campagnevoeren bij deze tijd en zijn vooral jongeren daar toch al aan gewend. Carrilho (DENK): “We kunnen onze doelgroep ook bereiken met flyeren op de markt, maar de coronacrisis dwingt alle partijen online zichtbaarder te worden en die moderniseringsslag te maken.”
KORTE LIJNTJES
Als de peilingen gelijk krijgen, staat geen van de vrouwen van de Dutch Squad op een verkiesbare plek. Wat betekent dat voor hun plannen? De vrouwen verzetten zich tegen het idee dat ze ‘het toch niet gaan halen’. Nunnely (D66): “We zijn alle vier verkiesbaar, daar gaat het om.” Yemane (GL): “En als we alle vier met voorkeursstemmen in de Kamer zouden komen, dan kunnen we door onze korte lijntjes samen thema’s agenderen, omdat we dezelfde blik hebben op inclusieve politiek.”
Wanneer vinden ze hun initiatief geslaagd? Carrilho (DENK): “Als we zichtbaar zijn voor de mensen uit onze achterban en als zij denken: hé, dit is inspirerend; dat ze zich gezien voelen en weten dat hun talenten ertoe doen. En als mensen zien dat betere representatie uiteindelijk ook zorgt voor een politiek die concrete oplossingen zoekt voor problemen waar nu vooral nog over gepraat wordt.” Abdi (PvdA): “De Dutch Squad is een succes als mensen niet meer zeggen dat politiek niet voor hen is. Want politiek is wél voor jou. En je hoeft geen vwo-diploma te hebben, een pak te dragen, een netwerk te hebben of bepaald jargon te spreken om een goede volksvertegenwoordiger te zijn.”