Van misdadiger tot (inter)nationale held

Tula, een belangrijke figuur in de geschiedenis van Curaçao, heeft een diepe invloed gehad op de strijd tegen slavernij. Ondanks zijn belangrijke rol werd zijn verhaal door de Nederlandse machthebbers lange tijd verzwegen. De overgeleverde eurocentrische bronnen schetsten vooral een negatief beeld van Tula. In de jaren twintig en dertig van de twintigste eeuw werd hij in Nederland nog steeds gezien als een opstandige slaaf en moordenaar, die ‘een wrede en onverantwoorde opstand had geleid’. Op Curaçao was hij een taboe en werd hij nauwelijks besproken, zeker niet in het onderwijs. Als er al over hem werd gesproken, gebeurde dat buiten school, waarbij hij werd afgeschilderd als een bloeddorstige rebel die de regering omver wilde werpen. Ook in de orale overlevering werd dit negatieve beeld van Tula doorgegeven.

De perceptie van Tula begon langzaam te veranderen. Hij werd steeds meer gezien als een symbool in de strijd tegen de slavernij. In 2010 werd hij officieel gerehabiliteerd en uitgeroepen tot nationale held van Curaçao, een initiatief van het Fundashon Rehabilitashon Tula. In 2013, bij de herdenking van 150 jaar afschaffing van de slavernij door Nederland, werd het jaar ter ere van Tula uitgeroepen door de ministerraad. Volgens oud-premier Don Martina behoort Tula nu tot het gezelschap van internationale vrijheidsstrijders zoals Nelson Mandela, Martin Luther King, en Gandhi. Sinds 2020 is hij opgenomen in de Canon van Curaçao, een lijst van vijftig onderwerpen die de geschiedenis van het eiland belichten.

In Nederland verliep de erkenning moeizamer. In 2021 werd een motie om Tula op te nemen in het onderwijs afgewezen, maar in 2022 werd wel een motie aangenomen om meer aandacht te besteden aan vrijheidsstrijders zoals Tula. In de excuses van de Nederlandse regering voor het slavernijverleden werd Tula expliciet genoemd door minister-president Mark Rutte. Op 4 oktober 2023 erkende staatssecretaris Alexandra van Huffelen Tula namens Nederland als ‘held voor ons allemaal’, en beschreef hem als een man die streed voor vrijheid, gelijkheid, en broederschap.

Sinds de jaren tachtig van de twintigste eeuw wordt Tula op verschillende manieren herdacht. In 1984 werd door gezaghebber Ronald A. Casseres 17 augustus, de dag waarop de opstand begon, uitgeroepen tot de “Dia di lucha pa libertat” (Dag van de Vrijheidsstrijd). Elk jaar wordt op deze dag de opstand herdacht en worden de leiders, met name Tula, geëerd. Deze dag staat nu ook bekend als de ‘Tula herdenking’ of ‘Dag van Tula’. In hetzelfde jaar werd het Parke di Lucha pa Libertat geopend, waar sinds 1998 een beeldengroep staat op de plek waar Tula werd onthoofd. Monumenten en herdenkingen zijn sinds die tijd een blijvend eerbetoon aan zijn strijd en nalatenschap.

¹Standbeeld van Tula in Winschoten

Bij de rehabilitatie van Tula werd een brief van de Koning voorgelezen en staatssecretaris Van Huffelen kondigde de instelling van een Tula studiebeurs en een leerstoel slavernijverleden aan. Deze rehabilitatie volgt op de excuses van minister-president Mark Rutte in december 2022, waarbij €200 miljoen werd toegezegd voor bewustwording en betrokkenheid bij het slavernijverleden.

Tula, leider van de grootste slavenopstand op Curaçao in 1795, werd lang als misdadiger gezien. Na zijn dood werd hij op gruwelijke wijze terechtgesteld. In 2010 werd hij door de Curaçaose regering officieel gerehabiliteerd en uitgeroepen tot nationale held. In Nederland is er steeds meer erkenning voor Tula, met initiatieven zoals films, muziektheater en straatnamen.

Volledige speech: https://www.rijksoverheid.nl/documenten/toespraken/2023/10/05/speech-staatssecretaris-alexandra-van-huffelen-ter-gelegenheid-van-de-rehabilitatie-van-tula

Koning richt brief aan bevolking Curaçao bij rehabilitatie Tula: https://www.facebook.com/share/v/AXdwi2zMbgNazKDx/

¹Door Donald Trung – Eigen werk, CC BY-SA 4.0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=62877641

²Schoemaker M, Retapool. De Brief Van De Koning Ter Gelegenheid Van De Rehabilitatie Van Tula.; 2023. https://www.koninklijkhuis.nl/documenten/publicaties/2023/10/03/brief-van-koning-willem-alexander-ter-gelegenheid-van-de-rehabilitatie-van-tula.